วัดพญาวัด

วัดพญาวัด เป็นวัดโบราณทางพุทธศาสนสถาน ผ่านกาลเวลาหลายยุคหลายสมัยจนถึงปัจจุบันพื้นที่ของวัดอยู่ภายในเขต “เวียงวัดพญาวัด” อันเป็นเวียงโบราณริมแม่น้ำน่านที่คงสร้างขึ้นก่อนการสร้างเมืองน่าน เมืองน่านสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 1911 (ปีสุดท้ายของรัชกาลพระเจ้าอู่ทองแห่งกรุงศรีอยุธยา) โดยย้ายเมืองมาจากบริเวณภูเวียงแช่แห้ง (บริเวณวัดพระธาตุแช่แห้งในปัจจุบัน) มาสร้างเมืองใหม่ ณ ริมฝั้งแม่น้ำน่านทาง ทิศตะวันตก วัดพญาวัดคงสร้างพร้อมกันกับเวียงพญาวัดเมื่อกว่า 600 ปีมาแล้ว ชื่อวัดพญาวัดปรากฏในเอกสารประวัติศาสตร์บางฉบับ เช่น พงศาวดารล้านนาและพงศาวดารเมืองน่าน เป็นต้น แสดงถึงสถานภาพในความเป็นวัดและบทบาทของวัดต่อเนื่องโดยตลอด พระเจ้าในโขง เป็นพระประธานในอุโบสถวัดพญาวัดมาแต่โบราณ เมื่อองค์พระชำรุดจึงได้มีการพอกปูนทับ จึงมีลักษณะดังเช่นปัจจุบัน คำว่า “โขง” หมายถึง ซุ้ม ดังนั้น “พระเจ้าในโขง” จึงหมายถึง พระพุทธรูปที่ประดิษฐานอยู่ในซุ้มนั่นเอง พระเจ้าฟ้า (พระเจ้าฝนแสนห่า) เป็นพระพุทธรูปไม้แกะสลักที่อยู่คู่กับวัดพญาวัดมาแต่โบราณ เมี่อปีใดฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาล ชาวเมืองน่านจะอันเชิญไปสรงน้ำที่แม่น้ำน่านเพื่อให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล จึงได้พระนามว่า “พระเจ้าฟ้า” ซึ่ง “ฟ้า” ในภาษาเหนือ แปลว่า ท้องฟ้า คือ ผู้ที่สามารถบันดาลให้ฝนตกหรือไม่ตก ก็ได้ ศาลเจ้าแม่จามเทวี สร้างขึ้นเพื่อให้เข้ากับพระธาตุจามเทวี เป็นอนุสรณ์ระลึกถึงพระนางจามเทวี ให้ผู้ศรัทธามาสักการะได้โดยไม่ต้องเดินทางไปถึงลำพูน