วัดตระพังเงิน

ตระพังเป็นภาษาเขมร แปลว่าสระน้ำ ในจำนวนตระพังขนาดใหญ่ทั้ง 4 แห่งของเมืองสุโขทัย คือตระพังตระกวน ตระพังสอ ตระพังทอง และตระพังเงินนั้น วัดตระพังเงินซึ่งอยู่ริมตระพังทางด้านทิศตะวันตก มีศิลปกรรมที่โดดเด่นน่าสนใจ โดยเฉพาะเจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ที่ตกแต่งเรือนธาตุด้วยพระพุทธรูปลีลา เจดีย์ทรงศิขระหรือทรงวิมาน ซึ่งพบเพียงสามองค์เท่านั้นในเมืองสุโขทัย รวมถึงอุโบสถของวัดที่ตั้งอยู่บนเกาะกลางตระพังเงิน สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างศาสนา กับแหล่งน้ำ โดยน้ำทำหน้าที่เป็นเครื่องบอกเขตอุโบสถ เรียกว่า "อุทกสีมาหรืออุทกเขปสีมา" ส่วนศาสนสถานก็ช่วยตอกย้ำความสำคัญของแหล่งน้ำ ทำให้ประชาชนเคารพในแหล่งน้ำนั้น และใช้น้ำด้วยคามระมัดระวัง พระอุโบสถบนเกาะกลางน้ำ สร้างขึ้นตามหลัก อุทกสีมาหรืออุทกเขปสีมา ซึ่งนิยมสร้างในศรีลังกามาแต่โบราณ ด้านทิศตะวันตกของอุโบสถมีบ่อน้ำกรุอิฐ สันนิษฐานว่าทำขึ้นเพื่อนำน้ำขึ้นมาอุปโภค บริโภค อาศัยหลักการให้นำกรองน้ำ ทำให้สะอาดมากขึ้นที่สำคัญที่สุด จากอุโบสถนี้สามารถบันทึกภาพวัดตระพังเงินได้อย่างงดงาม มีฉากหลังเป็นทิวเขาหลังเมืองสุโขทัย โดยเฉพาะเวลาเช้า ราวๆ 06.00 – 07.00 น. แสงอาทิตย์ยามเช้าจะสาดต้องเจดีย์ดอกบัวตูมและพระพุทธรูปประธานในวิหารหลวง สะท้อนเงาลงในน้ำ งดงามอย่างยิ่ง จังหวัดสุโขทัยจึงใช้พื้นที่เกาะอุโบสถกลางน้ำนี้ เป็นสถานที่จัดกิจกรรมตักบาตรรับอรุณทุกเช้าตรู่ของเทศกาลลอยกระทงและงานวันพ่อขุนรามคำแหงมหาราช สิ่งที่ต้องห้ามพลาด 1. องค์พระประธาน 2. เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ 3. จุดชมพระอาทิตย์ตก 4. เจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ซึ่งพิเศษกว่าเจดีย์ทรงนี้ในวัดแห่งอื่นๆ ตรงที่มีการทำพระพุทธรูปลีลาที่เรือนธาตุทั้งสี่ด้าน ด้านหน้าของเจดีย์ประธานมีฐานของวิหารหลวง ประดิษฐานระพุทธรูปประธานปางมารวิชัยปูนปั้น พระพักตร์อิ่มเอิบ งดงาม 5. เจดีย์ทรงศิขระหรือทรงวิมาน หนึ่งในสามองค์ที่พบในเมืองสุโขทัย อีกสององค์อยู่ที่วัดชนะสงคราม 6. พระพุทธรูปลีลาจำลอง ปฏิมากรรมแบบนูนสูงที่แสดงถึงความงดงามของพระพุทธรูปอันเป็นเอกลักษณ์ของศิลปกรรมสุโขทัย